Er zijn tal van factoren die een auto-immuun schildklieraandoening zoals de ziekte van Graves en de ziekte van Hashimoto kunnen uitlokken. Chronische stress kan een zeer grote factor zijn, wat natuurlijk een probleem vormt omdat de meeste mensen dagelijks met chronische stress te maken hebben. Maar hoe leidt stress specifiek tot een auto-immuun schildklieraandoening? In dit artikel worden de betrokken mechanismen besproken, hopelijk op een begrijpelijke manier
Om het verband tussen stress en auto-immuniteit begrijpelijker te maken, laten we eerst de basisprincipes bespreken van wat er gebeurt als iemand met stress te maken heeft. Tijdens een acute stresssituatie scheiden de bijnieren het hormoon cortisol af, samen met epinefrine en noradrenaline. Epinefrine en noradrenaline maken deel uit van het sympathische zenuwstelsel, dat geassocieerd wordt met de vecht-of-vluchtreactie. Het vrijkomen van epinefrine en noradrenaline zorgt voor een verhoging van de hartslag, een verhoogde samentrekking van het hart, verwijding van de pupillen, een verhoogde ventilatie, het vrijkomen van glucose uit de lever en heeft tal van andere functies. Cortisol is een glucocorticoïde en is ook betrokken bij de vecht-of-vluchtreactie, omdat het belangrijk is voor de productie van glucose tijdens een proces dat gluconeogenese wordt genoemd. De glucose wordt gebruikt als energiebron. Cortisol is ook betrokken bij de afbraak van vetzuren voor energie. Als de stressfactor acuut is, zullen de hormoonspiegels weer normaal worden zodra de stressfactor is verdwenen.
Maar wat gebeurt er als de stressfactor niet wordt verwijderd? Nou, dit beschrijft een chronische stresssituatie, en wanneer dit gebeurt zal het lichaam cortisol blijven afscheiden, en uiteindelijk gaat dit ten koste van DHEA, wat een ander bijnierhormoon is. Dus wat er meestal gebeurt, is dat DHEA uiteindelijk te laag wordt, terwijl cortisol verhoogd blijft. Over een langere periode kan de persoon zich niet meer aanpassen aan de stress, met als gevolg dat de cortisolspiegels onder druk komen te staan. Dit is wat vaak beschreven wordt als bijniervermoeidheid (wanneer zowel de DHEA- als de cortisolspiegel gedaald zijn). Hoewel er meer bij dit proces betrokken is dan alleen de bijnieren, er is dan meestal sprake van ontregeling van de hypothalamus-hypofyse-bijnieras (HPA-as).
Waarom zijn langdurig verhoogde cortisolspiegels schadelijk voor je gezondheid?
Onthoud dat een verhoogd cortisolniveau niet altijd slecht is. Cortisol heeft veel belangrijke functies: het is nodig om zwellingen en ontstekingen onder controle te houden, samen met insuline helpt het om de bloedsuikerspiegel in balans te houden, het is belangrijk voor de opname van koolhydraten en vetten en cortisol speelt zelfs een rol in de gezondheid van het maag-darmkanaal. Gezonde cortisolspiegels zijn dus belangrijk om een gezonde bloedsuikerspiegel te behouden, om een normale bloeddruk te behouden, om te helpen bij immuniteit en ontstekingen, en het is ook betrokken bij de vet-, eiwit- en koolhydraatstofwisseling.
Hopelijk begrijp je nu dat cortisol niet per definitie slecht is. Het is pas slecht wanneer cortisol chronisch verhoogd raakt dat we ons zorgen moeten maken. Langdurige verhoging van cortisol kan de werking van het immuunsysteem verminderen[1], de botdichtheid verlagen [2], insulineresistentie veroorzaken [3], en ook een toename van gewichtstoename en bloeddruk veroorzaken [4], waardoor het risico op hart- en vaatziekten toeneemt. Het kan ook de omzetting van T4 naar T3 remmen [5].
Hoe beïnvloedt verhoogde cortisol het immuunsysteem?
Stress onderdrukt het immuunsysteem en kan iemand daardoor vatbaarder maken voor infecties en zelfs aandoeningen zoals kanker. Aan de andere kant kan stress ook de auto-immuunreactie verergeren. Dus hoe kan stress het immuunsysteem onderdrukken en toch auto-immuniteit verergeren? Nou, chronische of langdurige stress kan de immuniteit onderdrukken door het aantal en de functie van immuuncellen te verlagen en/of actieve immunosuppressieve mechanismen te verhogen, zoals regulerende T-cellen[6]. Maar chronische stress kan ook de immuunfunctie ontregelen door pro-inflammatoire (onstekingsreacties) en type-2 cytokine gedreven reacties te bevorderen [6]. Er word hier kort op ingaan. Bovendien kan de timing van de stressblootstelling een rol spelen, aangezien immunoverbetering wordt waargenomen wanneer acute stress wordt ervaren in vroege stadia van immuunactivatie, terwijl immunosuppressie kan worden waargenomen in late stadia van de immuunrespons [6].
Chronische stress kan ook de immuniteit beïnvloeden door de secretoire immunoglobuline A (SIgA) te verlagen. SIgA bekleedt het maagdarmkanaal en speelt een rol in de verdediging van het immuunsysteem op mucosale (slijmvlies) oppervlakken. Als gevolg hiervan kan chronische stress, door de afscheiding van IgA te verminderen, iemands vatbaarheid voor een infectie vergroten [7]. Deze infectie kan op zijn beurt leiden tot auto-immuniteit. Verminderde secretoire IgA-niveaus zijn ook gecorreleerd met een toename in darmpermeabiliteit (een lekkende darm), wat ook auto-immuniteit kan uitlokken.
De ziekte van Graves wordt vaker uitgelokt door stress dan door de ziekte van Hashimoto
Ik (Eric Osansky) ben er vrij zeker van dat chronische stress een grote rol heeft gespeeld bij de ontwikkeling van de ziekte van Graves. Ik zeg niet dat stress de enige factor was, maar het heeft op zijn minst bijgedragen aan de ontwikkeling van mijn aandoening. En veel van de patiënten met de ziekte van Graves met wie ik heb gewerkt, noemden ook chronische stress als mogelijke trigger. Met andere woorden, maanden of jaren voordat ze de diagnose ziekte van Graves kregen, hadden ze te maken met een grote hoeveelheid stress. Dit beschrijft natuurlijk niet iedereen met de ziekte van Graves, maar de literatuur laat een sterke correlatie zien tussen chronische stress en de ziekte van Graves [8] [9] [10] [11].
Maar hoe zit het dan met mensen met de ziekte van Hashimoto? Na overleg met mensen die deze aandoening hebben en stress is niet echt een grote trigger bij Hashimoto. Het lijkt er wel op dat stress eerder een trigger is bij mensen met de ziekte van Graves. Maar waarom is dit het geval? In de meeste gevallen wordt de ziekte van Graves beschouwd als een Th2-dominante aandoening. En stress kan de expressie van schildklier-auto-immuniteit bij gevoelige personen beïnvloeden door de Th1-Th2 balans te verschuiven van Th1 naar Th2 (11) [12]. En aangezien de meeste gevallen van Hashimoto’s Thyroiditis Th1-dominant zouden zijn, zou dit verklaren waarom stress deze aandoening minder snel zou uitlokken. Dit betekent niet dat stress geen trigger is bij sommige mensen met Hashimoto’s, maar het komt veel vaker voor bij mensen met de ziekte van Graves.
Het is de perceptie van stress die problemen veroorzaakt
Hoewel het omgaan met een grote hoeveelheid stress gedurende een langere periode niet goed is, kan de manier waarop iemand de stress ervaart een grote rol spelen bij het bepalen of de persoon al dan niet een gezondheidsprobleem ontwikkelt. Als je bijvoorbeeld twee mensen neemt met identieke beroepen die veel stress met zich meebrengen en als “persoon A” niet veel last heeft van de stress, terwijl “persoon B” zich voortdurend zorgen maakt om zijn taken, dan is de kans groot dat de chronische stress over een periode van maanden en jaren eerder gezondheidsproblemen veroorzaakt bij “persoon B”.
Het goede nieuws is dat je je perceptie van stress kunt veranderen. Hoewel je deze overgang misschien niet van de ene op de andere dag kunt maken, kun je de manier waarop je veelvoorkomende stressfactoren waarneemt veranderen als je er je zinnen op zet. Er wordt niet gezegd dat je op het punt zult komen dat je nooit meer gestrest bent, want dat is hoogst onwaarschijnlijk, maar als je je oprecht inspant om de manier waarop je stress in je leven waarneemt te veranderen, kun je dit binnen een redelijke tijd bereiken. En deze verandering zal een enorme impact hebben op je algehele gezondheid.
Hoe kun je je perceptie van stress veranderen?
Wat kun je doen om je stressbeleving te veranderen? Is het gewoon een kwestie van tegen jezelf zeggen dat je je niet door stress laat hinderen? Nou, dat is zeker een stap in de goede richting. Maar waarschijnlijk is het een goed idee om een of meer mind body medicine (MBM) technieken toe te passen, zoals meditatie, yoga of biofeedback. Maar een van de belangrijkste dingen is om elke dag tijd vrij te maken voor deze technieken. De meeste mensen die aan yoga, meditatie of andere MBM-technieken doen, doen dit niet dagelijks, wat erg belangrijk is als je je stressperceptie wilt veranderen.
Kan iemand niet gewoon voedingssupplementen en kruiden nemen om te helpen met de stress? Nou, het nemen van supplementen en kruiden om de bijnieren te ondersteunen zou kunnen helpen, en dit is besproken in een blogpost met de titel “6 voedingssupplementen en kruiden voor bijniergezondheid [15]”. Eerder in dit artikel is echter kort vermeld over iets dat HPA-as ontregeling wordt genoemd, en dit moet meestal worden aangepakt bij mensen met bijnierproblemen. Maar hoewel goed eten en het nemen van enkele supplementen of kruiden kunnen helpen, zal dit niet genoeg zijn als je je perceptie van stress niet aanpast.
Hopelijk heb je nu een beter inzicht in de rol die chronische stress speelt bij auto-immuniteit van de schildklier. Hoewel cortisol veel belangrijke rollen speelt, kan langdurige verhoging van cortisol veel problemen veroorzaken. Chronische stress kan de immuniteit onderdrukken, maar het kan ook de immuunfunctie ontregelen, wat op zijn beurt een auto-immuunreactie kan uitlokken. Omdat stress de Th1-Th2 balans verschuift in de richting van het Th2 pad, zal chronische stress eerder leiden tot de ziekte van Graves. Chronische stress kan echter ook de secretoire IgA verlagen, wat een lekkende darm kan veroorzaken en zo kan leiden tot de ziekte van Graves of de ziekte van Hashimoto. Bedenk ook dat de manier waarop iemand stress ervaart belangrijker is dan de stressfactor zelf. Daarom is het belangrijk om je perceptie van stress te veranderen en de meeste mensen hebben baat bij het toepassen van een of meer mind body medicine-technieken.
[1] (1): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16019599
[2] (2): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12868121
[3] (3): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23093783
[4] (4): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12840062
[5] (5): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7053919
[6] (6): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2790771/
[7] (7): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16055305
[8] How Does Secretory IgA Relate To Thyroid Health?: https://www.naturalendocrinesolutions.com/articles/secretory-iga-thyroid-health/
[9] (8): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8766938
[10] (9): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15650357
[11] (10): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1393342
[12] (11): http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17192582/
[13] Mind Body Medicine and Thyroid Health: https://www.naturalendocrinesolutions.com/articles/mind-body-medicine-thyroid-health/
[14] Institute of HeartMath: http://click.linksynergy.com/fs-bin/click?id=pSOXMcZqwy8&offerid=181219.10000100&type=3&subid=0
[15] 6 Nutritional Supplements and Herbs For Adrenal Health: https://www.naturalendocrinesolutions.com/archives/6-nutritional-supplements-and-herbs-for-adrenal-health/